Ninety years ago, on April 24, 1915 in Constantinople, close to 650 Armenian intellectuals were arrested, deported, and assassinated. Thus began the major episode of the Armenian genocide in the shadow of World War I: the massacre and deportation of almost all of the Armenians of Turkey. Ensued the death of one and a half million Armenians and their disappearance from the territories that had been their ancestral homeland.
This decisive act had antecedents: in the twenty years preceding the war, several hundred thousand Armenians had been massacred, forced to convert to Islam, or driven into exile. It also had its continuation: the founders of the Turkish Republic and the Republic itself continued the genocide, organizing new massacres, impeding the return of survivors, denaturalizing and evicting most of the remaining survivors, confiscating national and private properties, and allowing monuments that were part of humanity's wealth to fall into ruin by changing their function or by deliberately destroying them.
The founding powers of the League of Nations (article 230 of the Sèvres Treaty,1920) planned to create an international court to judge what it deemed a crime against humanity and which the Armenians themselves had already named a genocide. These powers, principally European, renounced this salutary action with the Treaty of Lausanne (1923). Such an action would not be taken until similar crimes were repeated in Europe itself during the Second World War. The Turkish state was thus able to consolidate what it had acquired criminally with the force of negationist obstinacy elevated to a dogma. It persists today, although eleven European countries, of which nine are members of the European Union, have considered it their duty to recognize the genocide. The European Parlement recognized the genocide as early as 1987 and has requested its recognition by Turkey to be a prerequisite to becoming a member of the European Union.
The genocide of the Armenians was a result of the Turkish State's inability to find a political solution to the Armenian Question; in short, the necessity of allowing a Non-Turkish community to live with dignity in Turkey. Its perpetrators were followers of an extremist nationalistic movement illegitimately held to be modern, yet at the same time they remained the heirs of inegalitarian socio-political visions. The by-laws or National Constitution (1863) which organized the Armenian Nation of Turkey around the Patriarch of Constantinople with a parliamentary base, made no provision for protecting the Nation from a plan of extermination fomented by the State. Its suppression by the Turkish Republic was designed to strip that Nation of any statutes of its own and of all legal existence in Turkey.
The Armenian Nation of Turkey survives in the diaspora which provided the basis for the establishment of the Collective 2015: Reparations on November 25, 2004, in Paris. Yet, as recent developments connected with the Turkish candidacy to the European Union have made apparent, the recognition and reparations of the Armenian genocide have not been retained as preliminary conditions to the membership of this country. For this reason, the Collective 2015: Reparations, in the keeping with its founding declaration, recapitulates for the authorities of the European Union and the governments of the States that make it up:
1. That the membership of a negationist State in the European Union is incompatible with the values that guide the construction of Europe.
2. That the genocide is inseparable from the Armenian Question, for which it was conceived as the final settlement.
3. That its recognition and reparation are two inseparable elements of the duty of Justice.
4. That Turkey owes the Armenians reparations. These reparations are determined by prejudice incurred.
We expect that the unequivocal character of these requirements will be clearly retained during the newly engaged procedures for the tentative opening of membership negotiations of Turkey on October 3 of this year.
Paris, April 28, 2005
Collective 2015: Reparations
ՀԱՏՈՒՑՈՒՄ 2015 ՀԱՄԱԽՄԲՈՒԹԻՒՆ
ԿՈՉ
ԵՒՐՈՊԱԿԱՆ ՄԻՈՒԹԵԱՆ ՄԱՐՄԻՆՆԵՐՈՒՆ
ԵՒ ԱՆԴԱՄ ՊԵՏՈՒԹԵԱՆՑ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹԻՒՆՆԵՐՈՒՆ
Ասկէ իննիսուն տարի առաջ, 1915 Ապրիլ 24ի դէպքերով, որով Կոստանդնուպոլսոյ մէջ մօտ 650 հայ մտաւորականներ կը ձերբակալուէին, կ՚աքսորուէին եւ կը սպաննուէին, աշխարհամարտի պատեհութեամբ սկիզբ կ՚առնէր Հայոց ցեղասպանութեան հիմնական դրուագը՝ Թուրքիոյ գրեթէ ողջ Հայութեան ջարդն ու տարագրութիւնը, որ պատճառ պիտի դառնար մէկ ու կէս միլիոն Հայերու մահուան, եւ անոնց անհետացման իրենց հարազատ եւ մշտական հայրենիքը կազմող վայրերէ։
Այս վճռական արարքը իր նախադէպերն ունեցած էր. քսան տարիներու ընթացքին պատերազմէն առաջ, հարիւր հազարաւոր Հայեր կոտորուած էին, բռնի մահմետականացուած կամ ստիպողութեան մատուած երկիրը թողելու։ Ունեցաւ նաեւ իր երկարաձգութիւնը. Թրքական Հանրապետութեան հիմնադիրները, եւ Հանրապետութիւնը ինքն իսկ, ցեղասպանութիւնը շարունակեցին նոր կոտորածներ կազմակերպելով, ձեռնարկելով վերապրողներէն շատերուն քաղաքացիութենէ զրկման եւ արտաքսման, բռնագրաւելով ազգային եւ սեփական ինչքերը, աւերածութեան մատնելով, այլակերպելով կամ դիտաւորեալ կերպով քանդելով յուշարձաններ որոնք մաս կը կազմեն համամարդկային հարստութեան։
Ազգերու Միութեան հիմնադիր Պետութիւնները միջազգային ատեան մը նախատեսած էին գումարել (Սեւրի դաշնագրի 230րդ յօդուած, 1920) դատելու համար արարքներ, զորս կը նկատէին եղեռն ընդդէմ մարդկութեան, բայց որոնց Հայը այդ օրերէն իսկ ցեղասպանութիւն որակումը պիտի տար։ Յիշեալ պետութիւնները, մանաւանդ եւրոպական, Լոզանի դաշնագրով (1923) հրաժարեցան փրկարար այս քայլէն. նման քայլ մը, գործադրուելու համար, սպասման դատապարտուեցաւ մինչեւ որ կրկնուին նոյնօրինակ ոճիրներ Եւրոպայէն ներս երկրորդ աշխարհամարտի ընթացքին։ Սակայն թրքական Պետութիւնը գտաւ այնտեղ՝ թէ՛ ոճիրին արդիւնքը ամրապնդելու առիթը, թէ՛ դաւանանքի վերածուած ժխտողական յամառութեան մը ոյժը։ Անոր յարած կը մնայ դեռ, մինչ Եւրոպայի տասնըմէկ երկիրներու մէջ, որոնցմէ ինն՝ Միութեան անդամ, ազգային տարբեր մարմիններ իրենց պարտքն են համարած ցեղասպանութիւնը ճանչնալ, անկախ Եւրոպական Խորհրդարանէն որ նոյնն ըրած էր 1987ին արդէն, եւ անոր ճանաչումը Թուրքիոյ կողմէ նախապայման դրած Եւրոպայէն ներս սոյն երկրին ընդունուելուն։
Հայոց ցեղասպանութիւնը կը ծագի թրքական Պետութեան անկարողութենէն քաղաքական լուծում մը գտնալու Հայկական հարցին, որ պահանջքին մէջ կ՚ամփոփուի՝ ոչթուրք հաւաքականութեան մը Թուրքիոյ մէջ արժանապատւութեամբ ապրիլ կարենալու։ Անոր հեղինակները յանիրաւի արդիական սեպուած ծայրայեղ ազգամոլութեան մը դաւանողներն եղած են, եւ միաժամանակ ժառանգորդները հասարակական եւ քաղաքական անհաւասարապաշտ իմացութիւններու։ Ազգային Սահմանադրութիւնը կամ Կանոնադրութիւնը (1863) որ Թուրքիոյ Հայոց Ազգը խորհրդարանային հիմքերու վրայ կը կազմակերպէր Կոստանդնուպոլսոյ պատրիարքին շուրջ, ոչինչ կը նախատեսէր որով կարենար ան Պետութեան յղացած բնաջնջման ծրագրի մը դէմ պաշտպանուիլ։ Սահմանադրութեան ջնջուիլը Թրքական Հանրապետութեան ձեռքով ուրիշ նպատակ չէ ունեցած քան Հայոց Ազգը զրկել որեւէ յատուկ իրավիճակէ եւ որեւէ օրինական գոյութենէ Թուրքիայէն ներս։
Թուրքիոյ Հայոց Ազգը կը վերապրի Սփիւռքի մէջ եւ այս իրականութեան հիման վրայ է որ 2004 նոյեմբեր 25ին կազմուած է Փարիզի մէջ Հատուցում 2015 Համախմբութիւնը։ Եւ սակայն, Եւրոպական Միութեան Թուրքիոյ թեկնածութեան հետ կապուած նորագոյն անցուդարձերը ցոյց կու տան մեզի որ Հայոց ցեղասպանութեան ճանաչումն ու հատուցումը չեն դրուած որպէս նախապայման այդ երկրին մուտք գործելուն։ Ուստի, իր հիմնադիր յայտարարութեան գծով, Հատուցում 2015 Համախմբութիւնը Եւրոպական Միութեան մարմիններուն եւ անոր անդամ Պետութեանց կառավարութիւններուն կը յիշեցնէ.
1. Թէ ժխտողական Պետութեան մը մուտքը Եւրոպական Միութենէն ներս հակառակ է բացարձակօրէն եւրոպական կառուցուման առաջնորդող արժէքներուն։
2. Թէ ցեղասպանութիւնը կարելի չէ զատել Հայկական Հարցէն, որուն իբր վերջնական լուծումն է գործադրուած։
3. Թէ անոր ճանաչումը եւ հատուցումը զոյգ եւ անբաժանելի տարրեր են արդարութեան պարտականութեան։
4. Թէ Թուրքիան հատուցում կը պարտի Հայութեան. հատուցումը կը սահմանուի հասցուած վնասով։
Կը սպասենք որ, յառաջիկայ հոկտեմբեր 3ին թէապէս սկսելիք ընդունման բանակցութիւններուն նախաշաւիղ գործընթացին մէջ, յստակօրէն նկատի առնուի վերոյիշեալ պարտադրանքներուն անշրջելի բնոյթը։
Փարիզ, 2005 ապրիլ 28
Հատուցում 2015 Համախմբութիւն