Yıllar süren mezalim ve toplu katliamlardan sonra, 1915-1916’da, Türk devleti tarafından planlanıp uygulanan Ermeni Soykırımı’nın sonucu olarak, Ermeniler ülkelerinin büyük kısmından silinip gitti. Trajik olduğu kadar benzersiz de olan bu nihai sonuç, sayısı hesaplanamayacak kadar çok ölüm, kaçırmalar ve zora dayalı ihtidalar, medeni ve siyasi hakların kaybı ve sağ kalanların sürgüne gitmek zorunda bırakılmaları, milli ve şahsi varlıkların gaspı, iki bin yıllık bir uygarlığın tanıklıklarına yönelik bugün de devam eden yıkım ve tarihsel miras olan bir coğrafyanın sistemli bir şekilde haritadan silinmesiyle birlikte, Ermeni halkına, her tür ölçünün ötesinde bir zarar verdi. Ermenilerin o günden beri bekledikleri adaletin sağlanmaması, hedefi olmaya devam ettikleri inkârcı ayak oyunları, zamanın getirdiği acılar, bu zararı daha da ağırlaştırıyor.

Hiçbir tazminatın bu kadar büyük bir suçu telafi edemeyeceğinin bilincinde olan bizler, dayanağı her ne olursa olsun, bu suçun tazmin ve telafisinin, doğal bir hak gereğince, bir o kadar da zorunlu olduğunun bilincinde olarak, bu bildirgeyle, 2015-Tazmin ve Telafi Kolektifi (Collectif 2015: réparation) ile Ülke ve Kültür Dernekleri Uluslararası Birliği’nin (Union Internationale des Organisations Terre et Culture) Türkiye’ye yönelik tazmin ve telafi talebini, yani, gaspedilen milli malların ve Ermenilere ait diğer anıtsal yapıların tamamının –kiliseler, mezarlıklar, manastırlar, hastaneler, okullar– ve bunların eklentilerinin, talep metninde öngörülen şekil ve usuller çerçevesinde iade edilmesini istediğimizi bir defa daha bildiriyoruz.

Eğer, işlenen ağır suçların zımnen onaylanması ya da salt şiddet yoluyla elde edilmiş bir menfaatin meşrulaştırılması söz konusu değilse, bu anlamlı tazmin ve telafi hareketinin karşısına hiçbir şey çıkarılamaz. Bu talep, ister istemez, ilerleme sevdalısı bir dünyada, evrenselliği kadar çeşitliliği de göz önüne alınan insan topluluklarının kültürel mirasına hak ettiği değeri veren kişilere de seslenmektedir.

Bizler, hoşgörüsüz ve dışlayıcı önyargıların ötesinde, haklı çıkarıcı ya da inkârcı tutumların da ötesinde, başka her yerde olduğu gibi Türkiye’de de yeri olduğundan, akıl ve mantığın her şeye galebe çalacağına inanıyoruz. Bu kanaatledir ki, Türkiye’nin yetkili makamlarından, el konan varlıklarını Ermeni milletine iade etmelerini, bunu yapmak için de, ilgili üçüncü tarafların zararlarını tazmin etmek üzere harekete geçmelerini; aynı zamanda, bu varlıkların rehabilitasyonu, yenilenmesi, restore edilmesi, gerektiğinde de yeniden inşa edilmesi için, uluslararası katkılara açık bir bütçe ayırmak suretiyle kaynak sağlamalarını; böylelikle, boş yere ve çok uzun süre ertelenen bir adalet ve kardeşlik görevini yerine getirmelerini bekliyoruz. Son olarak, böyle bir kültür mirasının kurtarılması ve geleceğiyle ilgilenen herkesi, bu çağrıyı kararlılıkla sahiplenmeye ve desteklemeye davet ediyoruz.

7 Nisan imzacıları.

Bildiriyi imzala

ՅԱՅՏԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆ ԵՒ ԿՈՉ

2016, ԱՊՐԻԼ 7

Երկար տարիներու հալածանքներէ եւ զանգուածային ջարդերէ յետոյ, ծրագրուած եւ 1915-1916-ին գործադրուած Հայոց ցեղասպանութիւնը, Հայոց իրենց երկրի մեծագոյն մասէն անհետացումը պատճառեց։ Այս ծայրագոյն հետեւանքը, նոյնքան եզակի որքան եղեռական, մեռեալներու, առեւանգումներու եւ բռնի կրօնափոխութիւններու անհաշիւ քանակին աւելցած, աւելցած՝ քաղաքական եւ քաղաքացիական իրաւունքներու կորուստին եւ վերապրողներու պանդխտութեան դատապարտուելուն, նմանապէս՝ ազգային եւ սեփական կալուածներու գրաւման, երկհազարամեայ քաղաքակրթութեան մը վկայութիւններու դեռ շարունակուող քանդումին եւ պատմութենէն ժառանգ եկած աշխարհագրութեան մը կանոնաւոր ջնջումին, անհամեմատելի վնաս մը հասցուցած է հայ ժողովուրդին։ Հայոց դէմ ուղղուած ժխտողական յարձակումները, արդար դատաստանի մը զլացումը, ժամանակի պատճառած տառապանքը, անկէ ի վեր կը սաստկացնեն զայն։

Գիտակցելով թէ ոչ մէկ հատուցում կրնայ այդքան մեծ ոճիր մը հակակշռել, բայց գիտակցելով նաեւ թէ անոր հատուցումը, ինչ հիմք ալ ստանայ ան, առաւել եւս անհրաժեշտ կը դառնայ, բնական իրակունքի թելադրանքով իսկ ներկայ յայտարարութեամբ կը կրկնենք “2015 Հատուցում համախմբութեան” եւ Երկիր եւ Մշակոյթ համազգային կազմակերպութեան Թուրքիոյ ներկայացուցած հատուցման պահանջը. այն է վերադարձը գրաւուած բոլոր հայ ազգային կալուածներուն եւ յուշարձաններուն՝ վանքերուն, եկեղեցիներուն, գերեզմանոցներուն, հիւանդանոցներուն, դպրոցներուն եւ անոնց պատկանող սեփականութիւններուն, նշուած ձեւերով եւ միջոցներով։ Բացի գործուած յանձանքին ծածկաբար տրուելիք հաւանութենէն կամ լոկ բրտութեամբ ձեռք բերուած շահ մը իրաւացի նկատելէն, ոչինչ կրնայ հակառակիլ հատուցման այս յատկանշական արարքին, որ անհրաժեշտօրէն կ՚ուղղուի նաեւ բոլոր անոնց՝ որոնք, յառաջդիմութեան ձգտող աշխարհի մը մէջ, լիովին կ՚արժեւորեն մարդկային ընկերութիւններու մշակութային ժառանգը, ընկալուած իր բազմազանութեամբ եւ իր համամարդկային նկարագրով։

Խտրական եւ անհանդուրժողական կեցուածքներէն անդին, արդարացման կամ ժխտողականութեան փորձութիւններէն անդին, կը հաւատանք որ պիտի յաղթեն միտքն ու բանականութիւնը, որովհետեւ անոնք իրենց տեղն ունին Թուրքիոյ մէջ, ինչպէս այլուր։ Այս համոզումով է որ կ՚ակնկալենք Թուրքիոյ իշանութիւններէն՝

• որ վերադարձնեն Հայ Ազգին իրմէ յափշտակուած կալուածները, ասոր համար փոխ հատուցում ապահովելով առընչուած երրորդ անձերուն.

• որ յանձն առնեն միաժամանակ այդ ստացուածքները վերարժեւորել, նորոգել, վերականգնել կամ, ի հարկին, վերաշինել, այս գործին յատկացնելով միջազգային նպաստներու բաց՝ յատուկ սնտուկ մը.

• որ այսպիսով կատարեն շատ երկար ատեն եւ ի զուր յետաձգուած արդարութեան եւ եղբայրակցութեան պարտականութիւն մը։

Վերջապէս կոչ կ՚ուղղենք բոլոր անոնց որ կը մտահոգուին նման ժառանգի մը փրկութեան եւ ապագային համար, որպէս զի անվեհեր յարակցին ներկայ կոչին։

Կոչը Ստորագրողներ

L’Union Internationale des Organisations

Terre et Culture

et

Le Collectif 2015 : Réparation

Guerres, génocides, crimes contre l’humanité : la question des Réparations

Colloque du 7 avril 2016 à l’Assemblée nationale